![]() |
Rozmnażanie Ze względu na niewielką liczbę przeprowadzonych obserwacji
tego gatunku, nie można jednoznacznie stwierdzić kiedy i w jakich okolicznościach
przedstawiciele płci przeciwnych nawiązują ze sobą kontakt w celach reprodukcyjnych.
Zaobserwowano jednak kilka potyczek pomiędzy samcami świadczących o tym, że w okresie
rui mrówkojady bronią swoich terytoriów. Termin narodzin też budzi do dnia dzisiejszego wiele wątpliwości.
Niektórzy badacze twierdzą, że przypada on na miesiące od marca do maja.
Inni sugerują, że żyjące na wolności mrówkojady mogą wydawać swoje potomstwo
w dowolnym miesiącu roku. Faktem jest jednak, że zbliżenie samca i samicy jest
bardzo krótkie. Kiedy już dojdzie do ich spotkania, samiec pierwszy wskakuje
na leżącą na boku samicę i po krótkiej chwili ją opuszcza. Mrówkojad nie należy
więc do zapalczywych kochanków, zwłaszcza, że jego prącie jest niezwykle krótkie
i pozbawione kości ("narzędzia miłosne" blisko spokrewnionego z nim leniwca
osiągają np. rozmiary 1/3 długości ich ciała). Zachowanie krycia kilku gatunków mrówkojada udokumentowano w warunkach
ogrodów zoologicznych (Sanmarco, 1985 ; Moeller, 1990 ; Coleman, 2003),
ale obserwacje w środowisku naturalnym są unikatowe.
David Matlaga zaobserwował zachowania godowe Tamanduy Mexicana podczas spaceru
plażą Corcovado National Park w Kostaryce. Całe zdarzenie trwało ok. 5 minut,
podczas którego doszło do 2 kopulacji. Po leżącym na ziemi drzewie spacerowała
samica w poszukiwaniu owadów. W tym czasie na skraju lasu pojawił się samiec
i zblżył się do samicy włażąc na ten sam pień. Rozpoczął obwąchiwanie jej zadu,
podczas gdy ta skrupulatnie unikała kontaktu (skąd my to znamy) przebiegając
kilkakrotnie po pniu w obie strony nadal szukając pożywienia. Po krótkim czasie
samiec wskoczył na samicę od tyłu przytrzymując ją przednimi łapami. Ta jednak
zachowywała się cały czas antagonistycznie wobec niedoszłego kochanka próbując
go unikać i uciekać. Podczas zdarzenia oba mrówkojady kilkakrotnie stawały "dęba"
na tylnych łapach kołysząc swoimi przedniemi łapami z wyeksponowanymi pazurami.
Podczas spotkania samiec kilka razy wstrzymywał obwąchiwanie na 5-10 sekund
uspokajając tym samym samicę. Każda kopulacja była krótka i trwała 10 do 30 sekund
z dwuminutową przerwą pomiędzy nimi. Za każdym razem samiec kopulował dosiadając
samicę od tyłu i przytrzymywał ją łąpiąc jej szyję i przednie nogi. Po całym
miłosnym zajściu bez pożegnania samiec zeskoczył z pnia i ukrył się w gęstwie lasu.
Samica zaś przez kolejnych klika minut kontynuowała poszukiwanie mrówek,
po czym również schowała się w lesie. Podążyła w innym kierunku... Ciąża mrówkojada olbrzymiego trwa ok. 190 dni, ciąża tamanduy jest znacznie
krótsza i wynosi 130 do 150 dni. Zaobesrwowano także P.Sanmarco, 1987 ciążę
tamandua tetradactyla o długości 85 dni. Podobnie jak w przypadku narodzin, również
czas rui określany jest niejednoznacznie przez grupy naukowców. Większość z nich
wskazuje na koniec jesieni jednak niektórzy z nich twierdzą, że mrówkojad może rozmnażać
się przez cały sezon. Na razie nie potwierdzono jak długo trwa ruja tamandua mexicana.
Podejrzewa się, że jest ona podobna do krewniaka tamandua tetradactyla, która w tym
przypadku wynosi 35 do 42 dni P.Sanmarco, 1987. W czasie porodu samica przyjmuje pozycję wyprostowaną, stojąc na tylnych
łapach i podpierając się ogonem.
Mrówkojad rodzi tylko jedno młode, które od razu ubrane jest w swoje pięknie
ubarwione futerko. Natychmiast po narodzinach maleństwo wdrapuje się na matkę,
która wylizuje je z pozostałości łożyska. Przez pierwsze 6 miesięcy życia małe
mrówkojady karmione są tylko mlekiem. Matka, jak każdy ssak, posiada gruczoły mleczne.
Umiejscowione są one poprzecznie do jej pach na klatce piersiowej. Przez pierwszy rok życia młode mrówkojady wożone są na grzbiecie matki,
z którego odważają się zejść po upływie kilku miesięcy. Po upływie roku młode wypuszczają się
na swoje pierwsze samotne wyprawy. Jeśli jednak coś je przestraszy lub poczują
się zmęczone, szybko wracają na bezpieczny grzbiet samicy. Pozostają tam do około
drugiego roku życia lub do czasu gdy samica znów zajdzie w ciążę.
Dwulatki raz na zawsze opuszczają matkę i bez zbytecznych pożegnań rozpoczynają
własne samotnicze życie. Dojrzałość płciową osiągają pomiędzy 2,5 a 4 rokiem życia. Najdłużej żyjący mrówkojad w niewoli
miał 30 lat i 7 miesięcy. Była to samica mieszkająca w Zoo Krefeld (Niemcy) od
1 kwietnia 1970 do 9 listopada 2000 roku. Nieznana jest długość życia mrówkojada na wolności. Ciekawe badania zostały przeprowadzone w ogrodzie zoologicznym
w Sao Paolo w Brazylii. Przez blisko 40 lat instytucja ta wychowywała 77 mrówkojadów
olbrzymich, począwszy od 1968 roku, w którym przyjęto pierwszego predstawiciela tego
gatunku. Po kilkunastu latach - w 1986 r. urodziło sie pierwsze mrówkojadziątko
w warunkach niewoli. Od tego czasu prowadzono obserwacje mające na celu poprawę
warunków hodowlanych i zmniejszenie dużego odsetka umieralności młodych.
Należy zaznaczyć, że pierwsze historyczne urodziny mrówkojada w zoo miały miejsce
w ogrodzie zoologicznym w Dortmundzie (Niemcy) w 1976 r. Urodzenia - 7 spośród wszystkich samic rodziły młode w okresie ich życia tzn.
pomiędzy 2. i 10. rokiem życia. Urodzonych zostało 32 młode, co daje średnią 4,6 na samicę.
We wszystkich przypadkach rodziło się tylko jedno młode na ciążę, a większość
urodzeń (59,4%) miało miejsce w pierwszej połowie roku. W czerwcu, listopadzie i grudniu
nie było urodzeń, podczas gdy Bartmann (1994) i Patzl (1998) stwierdzają, że narodziny występują
przez cały rok , zarówno w niewoli jak i na wolności. Dojrzałość płciową analizowano na podstawie obserwacji 3 samic i 3 samców
(stanowiących 42,7% ogólnej liczby zwierząt hodowlanych z każdej płci). Samice
zachodziły w ciążę w 21 miesiącu życia i 2 kolejne w 54 miesiącu.
Spółkujące samce miały odpowiednio: 24, 66 i 138 miesięcy. Stoi to w sprzeczności
z pracami Eisenberga i Redforda (1999) oraz Nowaka (1999), którzy określili ten
okres na pomiędzy 30 a 48 miesiącem życia. Minimalna przerwa między urodzeniami cytowanych
naukowców wynosi dziewięć miesięcy, podczas gdy trzy samice rodziły w krótszym odstępie czasu,
zaledwie siedmiu miesięcy. Czas życia młodych - Spośród 32 mrówkojadów urodzonych w zoo, 17 ukończyło
miesiąc życia, a 12 przekroczyła jeden rok. Spośród nich żyje tylko 8.
Morford Meyers (2003) wskazuje na wysoką śmiertelność noworodków: a 46% zgonów
miało miejsce do szóstego dnia życia oraz 31,25% w ciągu pierwszych 24 godzin.
Maia (2002) przytacza śmiertelność mrówkojadów urodzonych w ogrodach zoologicznych
w Brazylii w latach 1990 i 2000. Stwierdził on, że w tym okresie było 30 porodów,
ale śmiertelność osiągnęła 47%. W tym badaniu stwierdzono wysoką śmiertelność noworodków,
a 36,4% zgonów wystąpiło w pierwszych 24 godzinach życia zwierząt.
Przyczyny śmierci młodych mrówkojadów są zróżnicowane.
Według Patzla (1998), Miranda (2006), przyczyny zgonów mrówkojada wielkiego w ogrodach
zoologicznych są związane z niewłaściwym zachowaniem matki i urazami
odnoszonymi wskutek interakcji z dorosłymi samcami wkrótce po urodzeniu.
Już Morford i Meyers (2003) odkryli, że najczęstszą przyczyną problemów były
choroby układu oddechowego. 60% przypadków dotyczyło choroby płuc. |
Źródła: Fabiana L. Rocha, Guilherme Mourao - An Agonistic Encounter Between Two Giant Anteaters David Matlaga - Mating Behavior of the Northern Tamandua in Costa Rica Maristela Leiva i Mara Cristina Marques José Fernando Miranda i Alessandra Bertassoni - Potential Agonistic Courtship and Mating Behavior between Two Adult Giant Anteaters |