Badania instynktu w niewoli

Nietypowy eksperyment przeprowadzono w 2014 r. w 2 ogrodach zoologicznych: Jardín Zoológico de Buenos Aires oraz w Bioparque Temaiken.
7 mrówkojadów olbrzymich (3 do 17 lat w niewoli) poddano badaniom mającym na celu sprawdzenie ich podatności na bodźce zewnętrzne symulowane w warunkach niewoli, pochodzące od innych zwierząt, w tym naturalnych wrogów. Badacze starali się określić czy osobniki trzymane w niewoli zachowują zdolność do reagowania na sygnały lub oznaki naturalnego drapieżnika i czy są w stanie rozróżnić bodźce pochodzące od innych zwierząt, które na wolności nie stanowią dla mrówkojada realnego zagrożenia.
Do eksperymentów wykorzystano zarówno bodźce chemiczne (odchody zwierząt) jak i dźwiękowe.

Testy zostały przeprowadzone pomiędzy 9:00 i 16:00 przy niewielkim wietrze. Każdy mrówkojad oceniany był indywidualnie. Do testów wykorzystano dźwięki i odchody jaguara, wilka grzywiastego oraz owcy. Pierwszy jest naturalnym drapieżnikiem mrówkojada. Wilk grzywiasty jest wprawdzie mięsożercą, lech w naturze nie stanowi realnego zagrożenia dla mrówkojada. Owcę wykorzystano jako zwierzę kontrolne jako całkowicie nieszkodliwe. Dźwięki odtwarzane były jako 4 powtórzenia o długości 1,5 s oddzielone między sobą 3 sekundami ciszy. Próbki kału pobrane były dnia poprzedniego, tak aby zachować ich maksymalną "świeżość" i umieszczone były w worku konopnym. Kolejność prezentacji poszczególnych zwierząt była zrównoważona i dla każdego testu wybierana losowo. Próbki kału umieszczone były w łatwym do odnalezienia miejscu, umożliwiając jednocześnie możliwość wycofania się mrówkojada lub jego ucieczkę. Po wypuszczeniu badanego mrówkojada z pomieszczenia bodziec akustyczny prezentowany był 2-3 minuty zaraz potem, jak ten zareagował na bodziec węchowy.

WYNIKI
W czasie testów rozpoznano 7 różnych zachowań mrówkojada:

  • Jeżenie się włosów - zwierzę stoi lub się porusza, a jego włosy są najeżone w tylnej części tułowia i na ogonie
  • Alarm węchowy - zwierzę porusza się do przodu o kilka kroków i podnosi pysk powyżej osi podłużnej ciała
  • Alarm dźwiękowy - zwierzę szybko ustawia się w kierunku bodźca dźwiękowego, nagle zatrzymuje się i opuszcza głowę do każdej reprodukcji
  • Skręt - zwierzę przystaje, unosi ciało na dwóch tylnych nogach, wyginając kręgosłup i kołysze się poziomo w prawo lub w lewo, a następnie umieszcza kończyny przednie na ziemi i ponawia sekwencję ruchów lub zaczyna iść w przeciwnym kierunku
  • Badania - zwierzę stoi i dotyka obiekt pyskiem, jedną lub obydwoma przednimi łapami
  • Alert - krótki stan po usłyszeniu dźwięku, w którym zwierzę się nie porusza przerywając wszelką działalność, która miała miejsce. Wstaje, przekęca głowę w kierunku źródła dźwięku i otwiera oczy
  • Ucieczka - po bodźcu dźwiękowym zwierzę przyspiesza, zmienia kierunek i po kolejnej projekcji odwraca się do niej najczęściej zza zasłony utworzonej przez roślinność na wybiegu

  • W przypadku bodźców węchowych zachowania mrowkojadów nie różniły sie znacznie od siebie. Wszystkie 7 zaczęły badać obiekt, ale tylko 2 zareagowały na odchody jaguara alarmem węchowym. Naukowcy interpretują te wyniki tłumacząc, że sygnały węchowe utrzymują się w naturalnym środowisku przez długi czas i mrówkojady mogą sie do nich po prostu przyzwyczajać. Z drugiej strony sugerowano mały rozmiar próbki.

    Odpowiedzi mrówkojadów na bodźce akustyczne były wyraźniejsze niż na bodźce węchowe. W przypadku jaguara zaklasyfikowano aż 5 różnych zachowań przy 3 dla wilka grzywiastego i 2 dla owcy. W 2 przypadkach mrówkojad najzwyczajniej uciekł z wybiegu chowając sie do swojego pomieszczenia. Również tylko w przypadku odgłosów jaguara zanotowano zachowania typu skręt. Te dwa ostatnie to typowe zachowania gatunku w przyrodzie. Dla wszystkich bodźców mrówkojady odpowedziały zachowaniem typu alert, które jest typowe także dla człowieka. Po usłyszeniu dźwięku także zwykle zatrzymujemy się i odwracamy głowę w kierunku jego źródła w celu wyostrzenia zmysłu słuchu.
    Taka dywersyfikacja odpowiedzi może oznaczać zdolność do rozpoznawania i reagowania na zróżnicowaną ilość bodźców, pochodzących od wielu zwierząt. Czas trwania reakcji na bodźce dźwiękowe (za wyjątkiem 2 uciekinierów) wynosił we wszystkich przypadkach około 50 sekund.

    Ogólnie stwierdzono za prawdziwe zdolność dyskryminacji między drapieżnikami i nie-drapieżnikami, na podstawie obserwacji reakcji, które wahały się od stanu alarmu do ucieczki przy symulacji podejścia drapieżnika. Jednak zmienność zachowań nie była duża. Indywidualne różnice w obserwowanych reakcjach mogą odzwierciedlać stopniowe odczulanie od tego bodźca. W związku z tym zasugerowano już wcześniej (Swaisgood, 2001), że zwierzętom trzymanym w niewoli brakuje umiejętności, aby przetrwać w środowisku naturalnym. Osobniki w takiej sytuacji mogą stracić wrażliwość na bodźce z powodu możliwych zakłóceń występujących w nowym środowisku (takich jak szum otoczenia, prędkość wiatru, itp) lub akceptacji bezpieczeństwa w miejscu schronienia, zmieniając w ten sposób percepcję bodźców. Nierzadko mrówkojady trzymane są w sąsiedztwie różnych gatunków kotów, w związku z tym sugeruje się, że otrzymują one wystarczającą ilość węchowych i słuchowych bodźców na dobę, mogących generować przyzwyczajenia i stopniową degradację odpowiedzi.
    Wstępne wyniki potwierdzają, że mrówkojady mogą zachować pewną zdolność rozpoznawania drapieżników pomimo trzymania w niewoli przez długi okres. Ze względu na młody wiek, w którym zwierzęta były przechwytywane i brak lub niskia gęstość występowania jaguara w regionach, z których pochodziły mrówkojady, możemy założyć brak wcześniejszego doświadczenia i kontaktu z ich naturalnym drapieżnikiem w przyrodzie.
    Wyniki badań mogą mieć ogromne znaczenie w określaniu strategii reintegracji osobników wyizolowanych na długo z ich naturalnego środowiska i odbudowę ekosystemów zamieszkanych przez ich największych drapieżników.



    Źródła: Cristian Gabriel Orlando, Gustavo Javier Fernández - Respuesta Antidepredatoria de Osos Hormigueros (Myrmecophaga tridactyla) Mantenidos en Cautividad